Vooroplopen in de energietransitie: dat is al jaren één van mijn belangrijkste missies. Als we willen dat de aarde ook leefbaar is voor toekomstige generaties, moeten we er hard aan werken om de noodzakelijke overgang van fossiele naar volledig duurzame energie te realiseren. Liefst zo concreet mogelijk. Een aansprekend voorbeeld van zo’n concreet project is de Buurtbouwdoos, die wij samen met Ennatuurlijk en een Utrechts buurtinitiatief ontwikkelden.
De gemeente Utrecht wil vóór 2030 zo’n 40.000 woningen van het gas af te koppelen en aansluiten op duurzame warmtebronnen. Een flinke opgave, vooral omdat het erom gaat woningeigenaren mee te krijgen. Hoe doe je dat? De gemeente schreef hiervoor in oktober 2020 een tender uit, de challenge Expeditie Warmte, waaraan verschillende marktpartijen meededen.
Veelbelovend initiatief
Met WSP en Ennatuurlijk leverden wij een plan van aanpak aan: de Buurtbouwdoos Warmtetransitie, waarmee we in de top 3 van meest veelbelovende initiatieven terechtkwamen. Juryvoorzitter Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, zei over ons initiatief: ‘De Buurt Bouwdoos Warmtetransitie is een heel mooi concept dat we graag in heel Nederland benut willen zien. Dit kan echt héél nuttig zijn voor ontzettend veel projecten overal in het land.’
Breed draagvlak
Met behulp van de Buurtbouwdoos verzamelen bewoners informatie over de wijk, hun wensen, de woningen en de duurzame energiebronnen. Stap 1 is de ‘woningconfigurator’, waarmee je als huiseigenaar precies ziet welke isolerende maatregelen je hebt getroffen, hoe oud je radiatoren zijn, wat de invloed is van eventuele zonnepanelen, enzovoort. Vervolgens kun je deze data samenvoegen voor de hele straat of buurt. De volgende stap is het ‘Warmtespel’, een serious game waarmee je als buurt experimenteert met verschillende scenario’s. Dit spel brengt in kaart wat de invloed van verschillende keuzes is op het eindresultaat: een comfortabel, duurzaam en betaalbaar verwarmd huis.
Invloed uitoefenen
Tijdens het spel worden de verschillende warmte-opties voor de wijk uitgelegd. Door dit proces steeds met nieuwe groepen buurtbewoners te doorlopen, ontstaat begrip en breed draagvlak voor oplossingen die haalbaar zijn voor de meeste bewoners van de buurt. De bewoners van de Utrechtse wijk Tuindorp reageerden heel enthousiast, ze zijn blij met deze aanpak. Het project geeft bewoners écht invloed op hun situatie. Bewoners nemen het heft in eigen handen en bepalen zelf wat ze willen verbeteren aan hun woning.
Concrete aanpak
In maart hebben we twee producten opgeleverd die we samen met de buurt hebben ontwikkeld: een concreet warmteplan en een bouwdoos met daarin een methode en instrumenten waarmee ook andere buurten en wijken succesvol plannen kunnen initiëren. Niet alleen in Utrecht, maar ook in andere gemeenten. Dat is het mooie van deze methodiek, dat het breed inzetbaar is. Ik houd van deze concrete aanpak. Over duurzaamheid wordt veel gepraat, en terecht. Maar wat mij betreft stropen we de mouwen op en versnellen we de energietransitie door er echt mee aan de slag te gaan. De energietransitie vraagt om doeners!
